Lulelakra eshte shume e pasur me elemente ushqyes, dhe eshte nje nga perimet me te perdorura. Koka e saj kompakte permban shume fito-nutrient si vitaminat, indole-3-carbinol, sulforaphane etj. Keto elemente ndihmojne ne parandalimin e mbipeshes, diabetit dhe ofrojne mbrojtje nga kanceri i prostates, vezores apo ai i qafes se mitres.
Ajo eshte anetare e familjes se perimeve kruciferous ose brassicaceae. Lulelakra ka profil ushqyes dhe kimik te ngjashem me anetaret e familjes se perimeve brassica ku bejne pjese brokoli dhe lakra.
Koka e lulelakres eshte e formuar nga lule te vogla te ngjeshura fort. Kjo perime e stines se ftohte preferon toke te pasur me elemente ushqyes per tu rritur dhe gjithashtu qe te permbaje lageshtire. Egzistojne disa lloje kulturash per kete perime qe kane ngjyra te ndryshme ndryshe nga ajo e bardha qe eshte me e zakonshmja. Ngjyrat mund te jene: jeshile,portokalli,lejla etj.
Per te ruajtur ngjyren e bardhe kremoze te lulelakres ajo duhet te mbrohet nga drita e diellit, perndryshe do te kthehej ne jeshile si pasoje e procesit te fotosintezes. Prandaj fermeret ne fusha i mbulojne me gjethe kur ato arrijne rreth ¼ e madhesise mesatare. Lulelakra e rritur plotesisht duhet te mblidhet ne kohen e duhur per te evituar qe te piqet me shume se c’duhet. Lulelakra e pjekur me shume se c’duhet humbet kompaktesine, siperfaqja i behet me kokrriza, humbet ngjyren, zbutet dhe humbet shijen.
Perfitimet shendetesore te lulelakres:
• Ka shume pak kalori. 100 gr lulelaker e fresket na jep vetem 26 kalori. Megjithate, ajo permban disa antioksidante dhe vitamina perveç faktit qe ka pak yndyre dhe zero kolesterol.
• Lulet e saj permbajne rreth 2 gr fibra per cdo 100 gr duke na dhene rreth 5 % te vleres se rekomanduar ditore.
• Lulelakra permban disa fito-kimikate anti-kanceroze si sulforaphane dhe sterole bimore si indole-3-carbinol, i cili duket se vepron si agjent anti-estrogjen. Keto komponente se bashku sjellin benefite te vertetuara kunder kancerit te: prostates, te qafes se mitres, te vezores. E gjithe kjo vjen si pasoje e inhibimit te rritjes se qelizave kancerogjene dhe efektit citotoksik ne qelizat kanceroze.
• Per me teper ajo permban Di-indolyl-methane (DIM), nje lipid i tretshem, element ky i gjetur ne sasi te mjaftueshme ne familjen e perimeve Brassica, qe perfshine edhe lulelakren. Eshte pare se DIM eshte efektiv si modulator i imunitetit, agjent anti-bakterial dhe anti-viral. Ky komponent i sjell keto funksione ne baze te aftesise se tij per te sintetizuar dhe fuqizuar receptoret
Gamma-Interferon ne nivel qelizor. DIM aktualisht gjen perdorim ne trajtimin e papillomatozes respiratore e shkaktuar nga Papilloma Virus (HPV) dhe eshte ne fazen e III te testimeve klinike per displazine e qafes se mitres.
• Lulelakra e fresket eshte nje burim ekselent i vitamines C, 100gr na japin rreth 48.2 mg ose 80% te vleres se rekomanduar ditore. Vitamina C eshte nje antioksidant qe lufton kunder radikaleve te lira te rrezikshme, aktivizon imunitetin dhe parandalon infeksionet dhe kancerin.
• Ajo permban sasi te konsiderueshme te disa nga vitaminave B si folate, acid pantotenik (vit B5), Vitamine B6, Vitamine B1, Niacine (Vit B3) dhe Vitamine K. Keto vitamina jane thelbesore ne kuptimin qe trupi i kerkon ato nga burime te jashtme per te plotesuar nevojat e tij per metabolizimin e yndyres, proteinave apo karbohidrateve.
• Gjithashtu lulelakra eshte nje burim i mire i mineraleve si magnezi, hekuri, kalciumi, kaliumi. Magnezi perdoret nga trupi si ko-faktor per enzimen superoxide dismutase. Kaliumi eshte nje elektrolit i rendesishem qe ndihmon ne kundershtimin e efekteve te natriumit ne presionin e larte te gjakut.
Perzgjedhja dhe ruajtja
Lulelakra gjendet ne treg gjate gjithe vitit, megjithate ajo eshte me e mire gjate muajve te dimrit. Ne pergjithesi korrja fillon kur koka e lulelakres ka arritur madhesine e deshiruar por perpara se lulet e saj te fillojne te ndahen.
Ne market zgjidhni lulelakren e fresket, kur ka ngjyre te bardhe, kur eshte kompakte dhe qe duket e rende ne dore. Siperfaqia me kokrriza dhe lulet e ndara nga njera tjetra jane tregues se ajo eshte e pjekur me shume se c’duhet, ndersa ngjyra drejt jeshiles tregon se eshte ekspozuar me shume se c’duhet ne diell. Evitoni lulelakrat qe jane te vrara sepse tregon qe nuk jane mbledhur me kujdes, dhe nese kane hije te errata qe mund te jene tregues se jane te mykura.
Ne shtepi duhet ta ruani ne frigorifer. Ato qendrojne te fresketa rreth 1 jave nese ruhen si c’duhet.
Disa keshilla per servirjen
Per ta lare vendoseni lulelakren me koke poshte ne nje ene te madhe dhe shperlajeni me uje te rrjedhshem per 15-20 min per tu siguruar qe te hiqni insektet, dheun apo sprei fungicite dhe insekticide me te cilet mund te jete lyer nga fermeret. Hiqni kercellin e trashe dhe gjethet.
Zakonisht lulet ndahen ne pjese perafersisht te barabarta qe te siguroheni per nje zierje te mire. Gatuhet e zier ne uje me kripe. Zierja me teper sec duhet mund te shkaktoje humbje te elementeve ushqyes, sidomos te vitamines C. Disa keshilla per servirjen jane:
• Lulelakera kombinohet mire me perimet e tjera, apo me mishin.
• Aloo-gobi eshte nje pjate tipike e vendeve te Azise jugore sidomos ne Indi, Pakistan apo Nepal
• Lulelaker e skuqur me veze.
• Lulet e saj mund te gatuhen me lloje te ndryshme pastash
Kujdes
Ashtu si pjestaret e tjere te familjes brassica/cruciferous, mbiperdorimi ne sasi dhe ne kohe i lulelakres mund te shkaktoje fryrje te gjendres tiroide dhe mungese te hormonit te tiroides. Kjo si pasoje e pranise se disa komponenteve te quajtur goitrogjen. Prandaj eshte e keshillueshme te evitohet ne individe me keqfunksionim te tiroides, nderkohe qe mund te perdoren rregullisht ne persona te shendetshem.